temiz toplum – dertli sözlük
herkesin arzuladığı bireysel veya topluluk olarak dile pelesenk edilen kavram.
temiz bir toplumdan kasıt bu ifadeyi dillendirenlerin fikirlerine göre çeşitlilik gösterebiliyor.
temizlikten ne anlaşıldığı ve bunun nasıl sağlanacağı noktası meçhul.
ama yine de temiz toplum istiyoruz.
isteyelim bakalım belki bir gün olur.
sahabeden adiyy ibn hatim anlatıyor:
''ben resulullah (sav)'ın yanında iken bir adam geldi ve fakirlikten şikayet etti. derken biri daha gelip, o da yol kesilmesinden şikayet etti. (toplumu şikayet, temiz toplum arayışı)
efendimiz:
''ey adiyy dedi, sen hire şehrini gördün mü?''
''hayır görmedim, ancak işittim!'' dedim. bunun üzerine:
'eğer ömrün biraz uzarsa, devesine binen bir kadının hire'den (tek başına) kalkıp ka'be'yi tavaf edeceğini mutlaka göreceksin. o bu seyahatini yaparken allah'tan başka hiçbir şeyden korkmayacak!''

(hire-mekke yolu o zamanlar güvensizliği ile meşhur bir güzergah. yol üstünde dönemin en azılı eşkiyaları, vahşi hayvanları bulunurmuş. yani efendimiz burada, dönem insanının algısındaki en uç örneği veriyor.)
hadisin kaynağı: kutub-u sitte (no:5573) ve buhari (menakıb 25) (*)

bu minvalde düşünecek olursak;
(b: temiz toplum; hiçbir ferdinin 'zarar' düşünmediği ve bütün ferdlerinin 'güven' içerisinde yaşadığı toplumdur.)
yukarıdaki hadiste bahsedilen tehlikeler ve özgürlükler nelerdir? seyahat özgürlüğü, güven, tehlikelerden emin olma, can ve mal güvenliği ve sair.
ve yine hadis'de bunların bir kadın için söylenmesi toplumdaki güvenin derecesine vurgu içindir. ''bu gün o kadar eşkiyanın hırsızın olduğu yolda silahlı bir erkek bile tek başına seyahat edemiyorken gün gelecek bir kadın tek başına seyahat edecek'' buyuruyor.

her felsefenin bir temiz toplum ideali vardır, kimi denenmiştir, kimi denenmemiştir. islam ın vaadettiği toplumda her dinden ve ırktan insan güven içinde yaşar. sadece insanlar değil bütün canlılar ve cansızlar da güven içinde yaşarlar. islam, cansız varlıkların da hakkını korumayı emreder.
islam'ın vaadi denenmiştir, görülmüştür. nitekim yukarıdaki hadisin ravisi adiyy ibn hatim, hadiste bahsedilen hadiseye şahit olmuştur. (kutub-u sitte'de yazar: ben hire'den kalkıp, beytullah'ı tavaf eden ve allah'tan başka kimseden korkmayan yaşlı kadını gördüm.)