istanbul sözleşmesi – dertli sözlük
kadına şiddeti önlemeyi amaçlayan uluslararası bir sözleşme. anlaşmanın ortaya çıkmasına türkiye öncülük etmişti. çok çok ilerici (!), batı temelli bir metindir. yıllar önce, sözleşmenin metnine katkı sağlayan hocalardan ak parti'nin bu sözleşmeyi imzalamasına çok şaşırdıklarını duymuştum.

bu metin üzerinde yakın zamanda birçok tartışma oldu, islami kesimdeki tartışmalar aşırı derecede sığ bir düzeyde gerçekleşti. hayatlarında "toplumsal cinsiyet" denen şeyi duymamış ünlü düşünürlerin ve yeni türeyen muhafazakar feministlerin mevzuyu fahişe/özgür kadın ikilemine taşıması çok da şaşırtıcı değil. batıda feminist literatür inanılmaz derecede güçlü, bütün büyük üniversiteler feminizm/lgbt çalışmalarına milyonlarca bütçe ayırıyorlar, çok saygın/akademik çalışmalar yayınlanıyor. medya ayağı aynı şekilde, sadece netflix'in 182 milyon abonesi var vs.

en nihayetinde istanbul sözleşmesi batı dünyasının kadına çizdiği rolü çok çok iyi yansıtan bir metin. temel mantığı "klişeleşmiş toplumsal cinsiyet kodlarının" ortadan kaldırılımasıdır. yani kadına şiddeti geleneksel cinsiyet rollerinin doğal bir sonucu olarak görür. dolayısıyla kadın erkek kavramlarına yüklenen bütün toplumsal anlamlar sözleşme tarafından yapay olarak görülür, bunların doğal olmadığı savunulur. bu da kadın-erkek ayrımının ortadan kalkmasını ve farklı cinsiyet tanımlarına da aynı hakların verilmesini gerektirir sözleşmeye göre.

böyle bir felsefenin islam'ın ortaya koyduğu düzene tamamen zıt olduğunu söylemeye gerek yok. sözleşmenin alt metni çok açık bir şekilde batılı liberallerin "cinsiyet devrimi" dedikleri şeyin bir yansıması. sözleşmenin şiddeti engellemeye yönelik çabasına kimsenin itirazı yok ama sözleşmenin sunduğu çözüm kadına şiddetten çok daha tehlikeli bir toplumsal çözülme ve kaosun önünü açabilir. itiraz edilmesi gereken nokta da budur. sözleşmenin "kilişeleşmiş cinsiyet rolleri" diye üzerine basa basa vurguladığı islam'ın kadına ve erkeğe cinsiyetlerini göz önüne alarak yüklediği sorumluluklardır.
20 mart 2021 tarihinde resmi gazete'de yayımlanan cumhurbaşkanı kararı ile türkiye bu anlaşmadan ayrılmıştır.


edit: ama anlayamadığım bir şey var. feshedilen karar sayısı 3718. 6284 değil.