oryantalizm – dertli sözlük
müslüman coğrafyanın yediğini, içtiğini, giydiğini, okuduğunu, inandığını, sevdiğini, sevmediğini velhasıl her şeyini araştırıp emperyalizmin sızabileceği delikleri tespit etme işi.
edward said'in 'oryantalizm' adlı eseriyle aşina olduğumuz bu kelime 'doğu bilimi' anlamına gelmektedir. köken olarak 'güneşin doğuşu' anlamına gelen 'oriens' kelimesine dayanır. bu sebeple coğrafi olarak doğu manasında kullanılır ve türetilir.

oryantalizm, batılıların doğu toplumu ve bu toplumun kültürü, dili, dini gibi konular üzerine yapılan araştırmalara verdikleri ortak isimdir. kimiz zaman gizemli bir kültür gibi kullanılsa da daha ziyade 'batının üstünlüğünü' vurgulamak amacıyla kullanılmaktadır.

bir bilim ve kelime olarak oryantalizm'i en güçlü ifade eden edward said olmuştur. aynı ismi taşıyan eserinde oryantalizm üzerine araştırmalar yapan yazarların yazılarını, makalelerini titizlikle yorumlamıştır. ortaya koyduğu eser bu alanda büyük ses getirmiştir.
peygamber efendimiz (s.a.v.)e indirilen din-i mübin-i islam'ı; açığını bulmak ve onu tahrif etmek için öğrenen, özellikle hadis dalında inkarcılık ve tefsir dalında tarihselcilik gibi konularda başarılı olarak günümüz ilahiyatçılarını etkileyen bir akım. oryantalizm akımını benimseyen kişiye oryantalist,müsteşrik veya şarkiyyatçı denir. hadis metinlerinin nerede, kaç farklı senedle geçtiğini bulmak için kullandığımız cocordance(konkordans) ansiklopedisi; onların, hadis üzerine yaptıkları araştırmalarda kendilerine kolaylık sağlaması için hazırladıkları bir fihrist ansiklopedisidir. ne yazık ki günümüz hadis araştırmalarında olmazsa olmaz kabul edilen bu ansiklopedi oryantalistler tarafından hazırlanmıştır. 10 sene öncesine kadar alternatifi olmayan bu ansiklopediye rakip olarak ürdün'lü alimler tarafından sadece bilgisayar ortamında kullanılabilen ve concordance kadar kaliteli olmayan şamile programı hazırlanmıştır.
doğuyu inceleyen batıcıların izm i imiş. alelekser yanlış anlar ve anlatır adamları vardır. bir müsteşriğin*oryantalistin eseri asla menba olamaz. ama iyi efkarı tefrik edilip söylense delil olur hüsn-ü islam'a.işaretul icaz ın sonunda böyle bir derleme vardır. yalnız birşey var ki bir orient cinin islam ı yermesi bir kıymet ifade etmediği gibi, övmesi dahi nazarımızı o adama çevirmesin. zira bazen oluyor ki bir salkım verir bir bağı çalmak için bu adamlar. o yüzden vay bu islam ı anlamış bir bakayım masnuatında ne demiş< gibi vartaya düşülmesin. çoğunun eserinde 3 te 1 de hakikat yoktur.
en çok edward said'le bilinendir.oryantalistler islami ilimler hakkında araştırmalar yapan fakat müslüman olmayan kişilerdir. yaptıkları çalışmalarla islam'ı mahkum etmek eğilimindedirler.gizli bir düşmanlık ve ideolojik üstünlük kaygısı içinde müslümanlarla savaşırlar.ne yazık ki; günümüzde islami ilimlerde çalışan bazı kişiler;dini kendi tekellerine almakta ve kendilerinden farklı düşünen ve problemlere çıkış noktası arayan herkesi oryantalist olmakla yaftalamaktadırlar.müslüman;hristiyan olmakla suçlanamaz.
ayrıca islam ümmeti,coğrafyası çoktan elimizden gitmiştir.nasıl geri geleceği konusunda kafa yormak gerekir.kişilerle uğraşmaktan vazgeçmek ,birleştirici olmak bu yüzden önemlidir.yapılan her farklı yoruma dinin özüne kast ediyormuş gibi davranmak yanlıştır.