çerkes hasan – dertli sözlük
osmanlı'nın son dönem tarihindeki önemli karakterlerden birisi. sultan abdülaziz'in hanımı neşerek hatunun erkek kardeşidir. abdulaziz döneminde kurmay binbaşılığa yükselmiş.

abdulaziz'in hal edildikten sonra hüseyin avni paşa'nın adamları tarafından öldürülmesi ve saray kadınlarının zorla saraydan çıkartılması esnasında neşerek hatunun üzerindeki şal ve örtünün bir binbaşı tarafından zorla çıkartılması hadiselerine şahid olan çerkes hasan intikam almaya karar verir.

tarihte çerkes hasan olayı olarak bilinen baskınla midhad paşa'nın yalısında toplanan bakanlar kurulunu basar ve başta darbenin baş sorumlusu sadrazam hüseyin avni paşa olmak üzere on kişiyi öldürür. ertesi gün de divan-ı harbde yargılanarak beyazıt meydanında bir dut ağacında idam edilir. o sırada tahtta bulunan beşinci murat'ın da bu olay üzerine akli dengesini iyice kaybettiği ve bunun üzerine abdulhamid'in tahta çıktığı söyleniyor.

sultan abdülhamid tahta çıktıktan sonra çerkes hasan bey'ın mezarını yaptırarak, taşına da "genç yaşında veliyyü'n-nimeti uğrunda fida-yı can etmiş" olduğunu yazdırmış.
öldükten sonra hakkında bir de türkü/ağıt yazılmış.

https://www.youtube.com/watch?v=wktb75pm1ns

aksaray'dan kar geliyor,
ben sandım ki yar geliyor.
çıktım baktım pencereye
çerkes hasan can veriyor.

beyazıt'tır meydan yeri,
hanımların seyran yeri
çerkes hasan'ı astılar
sol yanında ferman yeri.